قانون مصوب سال ۱۳۵۳ به صراحت می‌گفت که متقاضیان سرپرستی یک کودک باید ساکن ایران باشند. اما این قانون در سال ۱۳۹۲، تغییر کرد و شرایط مورد نیاز فرزندپذیرها را تغییر کرد. در قانون مصوب ۱۳۵۳ فقط زن‌وشوهر بدون فرزند ساکن ایران می‌توانستند تقاضای فرزندپذیری بکنند. با تصویب قانون جدید، دامنه افراد فرزندپذیر گسترش یافت و افراد زیر نیز می‌توانند کودکی را به فرزندی بگیرند.
- زن‌وشوهری که فرزند دارند، می‌توانند کودک دیگری را به سرپرستی بگیرند.
- زنان مجرد نیز می‌توانند سرپرستی کودکی دختر را بر عهده بگیرند.
- برای تقاضای سرپرستی نیازی به اقامت در ایران نیست و افراد ایرانی ساکن خارج از ایران نیز می‌توانند تقاضای سرپرستی کودکان را بکنند.
البته در این مسیر دشواری‌های وجود دارد که با ابلاغ آیین‌نامه مربوط کمی از ابهام و دشواری‌هایش کاسته شده است. مهم‌ترین مشکل ضرورت اقامت طولانی خانواده فرزندپذیر در ایران و دریافت ویزا برای کودک است. مهم‌ترین دغدغه‌هایی که باید برای آن راهی بیابید در زیر فهرست شده است.
- رسیدگی به صلاحیت قانونی فرزندپذیری. مرجع رسیدگی به صلاحیت فرزندپذیر بر عهده دادگاه‌های عمومی ایران گذاشته شده است. مراحل اولیه تشکیل پرونده را می‌توان از طریق سفارت ایران انجام داد.رسیدگی به صلاحیت قانونی نیز می‌تواند توسط نهادهای فرزندخواندگی محل اقامت با تایید سفارت ایران انجام بگیرد. اما به هر حال برای حکم نهایی دادگاه باید به ایران بیایید. مرحله نهایی دادگاه از معرفی کودک تا صدور حکم سرپرستی آزمایشی می‌تواند دو تا شش هفته طول بکشد.
- بررسی مددکاری و صلاحیت عملی. بررسی صلاحیت‌های اولیه طبق روال فعلی از طریق مصاحبه و بازدید از محل زندگی فرد صور می‌گیرد. رسیدگی در محل اقامت با نظارت سفارت در هر کشوری متفاوت است و رویه ثابتی وجود ندارد. این ابهام به قدری است که نیازمند مکاتبات متعدد و گاه حتا حضور در ایران است.
- ضرورت دسترسی فوری به فرزندپذیر. گرفتن فرزند زمان‌بر است و ممکن است دوره‌ی انتظار چند سال باشد، روال کنونی دیدن فرزند و پذیرفتن آن توسط فرزندپذیر است. بنابراین در دسترس بودن وی برای گرفتن فرزند در هر زمانی که با وی تماس گرفته می‌شود، ضروری است. با توجه به این شرایط، لازم است همیشه آماده سفر فوری به ایران باشید.
- دوره‌ی سرپرستی آزمایشی. بازدیدهای دوره‌ای کارشناس‌های بهزیستی در طول سرپرستی آزمایشی و همچنین نداشتن شناسندامه طی این دوره، در عمل زندگی خارج از ایران را ناممکن می‌کند.
- گرفتن ویزای اقامت کودک. باید برای ویزای اقامت فرزندتان اقدام کنید. با توجه به نداشتن شناسنامه و گذرنامه در دوره آزمایشی باید تا صدور حکم دایم منتظر بمانید و پس از دریافت شناسنامه و گذرنامه برای ویزای فرزندتان درخواست بدهید. برخی کشورها شرایط دیگری نیز دارند، برای مثال قانون آمریکا صراحت دارد که باید دو سال از سرپرستی موثر شما گذشته باشد تا تقاضای ویزای مهاجرت بکنید و خود این فرایند نیز زمان‌بر است. حتا ممکن است فرزندتان شرایط لازم را برای گرفتن ویزای اقامت نداشته باشد. پیش از اقدام برای فرزندپذیری از شرایط اقامت گرفتن برای فرزندتان مطمئن شوید.
